ترویج استعمار الکترونیکی در آموزش زبان انگلیسی یه کمک اینترنت؛ بازنمایی ایران در چهار وب سایت آموزشی زبان انگلیسی

آموزش زبان انگلیسی به کمک اینترنت مورد اقبال روزافزون است و در سال های اخیر برنامه ها، خدمات و ابزار بسیاری به این منظور ایجاد شده اند. هرچند پژوهش های وسیعی در مورد تأثیرات مثبت استفاده از اینترنت در یادگیری و آموزش زبان انگلیسی انجام شده، بررسی انتقادی آن مبحث جدیدی است که به ندرت به آن پرداخته شده است. در راستای رفع این نیاز، پژوهش حاضر با استفاده از مبانی نظریه استعمار الکترونیکی (مک فیل، 1987، 2006) به عنوان خاستگاه نظری و شبکه کنش گران اجتماعی ون لیوون (1998، 2008) به عنوان رویکرد روش شناختی به بررسی برخی از برنامه های آموزش زبان انگلیسی می پردازد. در مرحله ی نخست، پژوهشی پیمایشی بین گروه هایی از مدرسان ایرانی و غیر ایرانی زبان انگلیسی صورت گرفت که طی آن از ایشان درخواست شد که بهترین برنامه های اینترنتی برای تقویت چهار مهارت زبان انگلیسی را در یادگیرندگان آن به عنوان زبان خارجی، صرف نظر از سطح تسلط و سن ایشان، معرفی نمایند. بر این اساس، برنامه های اینترنتی که بیش از سایرین معرفی شده بودند به ترتیب شامل: انگلیسی مخصوص صدای آمریکا (voa) برای زبان آموزان فارسی زبان، englishcentral، englishtips و یادگیری انگلیسی bbc مورد بررسی قرار گرفتند. در voa که هدف خود را آموزش زبان و فرهنگ آمریکایی معرفی کرده بود کلیدواژه ی "ایران" و یا هم معنی و هم ریشه های آن به ندرت یافت می شدند و به همین دلیل، شبکه ی کنش گران اجتماعی ون لیوون جهت تحلیل داده های آن قابل استفاده نبود. اما از آنجایی که این برنامه ادعا داشت که زبان انگلیسی ویژه ی فارسی زبانان را ارائه می نماید بررسی نظرات یادگیرندگان فارسی زبان درمورد تناسب محتوای آن با فرهنگ ایرانی اجتناب ناپذیر می نمود. بدین منظور، پرسشنامه ای با عنوان نظرسنجی درباره فرهنگ بومی ایرانی بر اساس محتوای این برنامه طراحی شد و 153 نفر آن را تکمیل نمودند. نتایج حاصل از این نظرسنجی حاکی از آن بود که محتوای این برنامه یا ناهماهنگ و یا متضاد با فرهنگ و ارزش های بومی پاسخ دهندگان ایرانی است. جستجو در سه تارنمای دیگر برای کلیدواژه ی ایران و هم معنی ها و هم ریشه های آن منجر به یافتن متون متعددی شد که در آنها سه گروه از کنش گران اجتماعی شامل: مقامات دولتی ایرانی، مردم ایران و مقامات دولتی و/یا مردم ایران به طور برجسته قابل شناسایی بودند. گزیده هایی از این متون از طریق شبکه کنش گران اجتماعی ون لیوون که توسط پژوهشگر مورد تغییر و تعدیل قرار گرفته بود تحلیل شدند. این تحلیل به طور خاص بر بازنمایی کنش گران اجتماعی ایرانی از طریق راهبردهای گفتمانی پیوندزنی و/یا پیوندزدایی، فعال‎سازی و/یا منفعل سازی و تشخص بخشی و/یا تشخص زدایی تمرکز داشت. نتایج حاصل از این تجزیه و تحلیل ها بیانگر آن بود که کنش گران اجتماعی ایرانی عموما? به صورت نامطلوبی بازنمایی شده اند. همچنین، یافته های این پژوهش بر نظریه استعمار الکترونیکی صحه می گذارد چرا که مواد آموزشی مورد بررسی می توانند به شکل گیری و تقویت رویکردی منفی نسبت به امور سیاسی ایران، و نیز هنجارهای اجتماعی و ارزش های اعتقادی آن بیانجامند.